Over het werk van Anne Van Herreweghen
AvH over het portret in een interview met Stephanie D’Hose, voorzitster Senaat
De eenvoud van de kunst van Anne van Herreweghen gaat goed samen met Haiku. Het is geen toeval dat zij twee Haiku boeken geïllustreerd heeft met haar uitgepuurd spel van lijnen. Ik zal dat in een Haiku trachten duidelijk te maken, uitgaande van een minimalistische uitbeelding van een landschap.
De fijnen lijnen
Glijden over glooiingen
Als heuvels gelijk
Herman Van Rompuy, President Emeritus European Council, bij de finissage van de tentoonstelling Sporen/Traces in Antwerp Management School AMS, Antwerpen, 29 januari 2020
Haar stijl is nooit zuiver abstract, wel soms abstraherend, zoals in deze expo met als thema de zee. Met de reeks “sporen/traces” plaatst Anne Van Herreweghen zich mede in de traditie van het minimalisme in de schilderkunst, zoals die uitgedrukt werd door de Amerikaanse schilders Robert Mangold en Robert Ryman en bij ons Raoul De Keyser.
Ernest van Buynder,voorzitter commissie cultuur Universiteit Antwerpen, bij de opening van de tentoonstelling Sporen/Traces in Antwerp Management School AMS, Universiteit Antwerpen, 24 oktober 1919
Het werk van Anne van Herreweghen weigert zich te binden aan het kortstondige vernieuwende moment.
Anne van Herreweghen streeft naar tijdloosheid. Een tijdloosheid die zich kunsthistorisch onafhankelijk gedraagt en toch kadert in de evolutie van de moderne kunst. Een tijdloosheid die het abstracte in het concrete ervaart. En omgekeerd. Haar werk is nooit uitgesproken figuratief of abstract. Een ondefinieerbare figuur staat of zit meestal tegenover de oneindigheid van het onbegrensde en roept een ongrijpbare stilte op. De verte of de ruimte van een kamer krijgen een wazige zelfstandigheid, een uitgepuurde vergeestelijkte aanwezigheid. Een lucht vereenzelvigt zich met het oppervlak van het blad of het linnen. De zee lost zich op in een vervagende lijnvoering. Uit de wolken ontstaat een gemompel van vormen. Schilderen en tekenen zijn voor Anne van Herreweghen een zoektocht naar essentie. Ze wil het mysterie van een zinnelijke beleving vatten.
Haar tekeningen zijn soms letterlijk maar vooral figuurlijk naaktstudies. Vaak voelen ze de natuur in hun schroomvallige ascese. Ze lijken deel uit te maken van het niet en het alles. Ze laten het ontbladeren zien. Het is alsof de wind ze heeft achtergelaten in een volmaakt onvoltooide compositie.
Roland Jooris, dichter en oud-conservator van het Roger Raveel museum bij de opening van de tentoonstelling van Anne van Herreweghen ‘in ’s winters wit geheugen’, Sublim, Lokeren, 27 januari 2019
Anne van Herreweghen bekleedt op haar bescheiden wijze een unieke niche in de ontwikkeling van de kunst in Vlaanderen.
Alleen al op technisch vlak is zij zeer verscheiden en perfectionistisch. Zij beheerst de klassieke technieken als olieverf op doek; (kleur)potlood, pastel, inkt en houtskool steeds op hoogwaardig papier
Haar stijl is nooit zuiver abstract, wel nu eens abstraherend voor wolken, de zee of de bergen, dan weer zuiver figuratief zoals het portret van een kind of het zicht op de haven van Zeebrugge. En dan zijn er de talrijke portretten van onbekenden, vrienden, literatoren of andere bekenden uit de wereld van kunst en cultuur. Steeds gaan zij diep en wordt de essentie gevat. Zij herinneren mij persoonlijk aan de portretten die wijlen mijn vriend Jan Cox eind jaren zeventig, op het einde van zijn leven tekende en schilderde van zijn vrienden.
En net als bij Jan Cox gaat achter ieder werk, ieder portret van Anne van Herreweghen ook een melancholie schuil, even doorleefd als in de gedichten van haar vader Hubert van Herreweghen of in de haiku’s van Herman Van Rompuy. Maar net als de Nederlandse dichter Gerrit Komrij, die spreekt over melancholie, dat besef van tijdelijkheid en ijle droom, dat het leven zo draaglijk maakt, balanceert ook Anne van Herreweghen in haar werk op dit geladen begrip.
Ernest Van Buynder, voorzitter commissie cultuur Universiteit Antwerpen.
Wat een prachtige pentekeningen maakt die dochter van de dichter! Ik weet in technische zin niets van de beeldende kunst, maar ik heb ogen en ik heb veel musea bezocht. Het geheim van die pentekeningen zit in een soort ‘fenomenologische’ benadering van de zichtbare werkelijkheid, als dat woord iets verduidelijkt: de tekenares laat al datgene weg wat afleidt van de omtrek, en juist zo suggereert ze de inhoud van die uitwendigheid, op een manier die mij als dilettant aan Jean Cocteau herinnert.
Benno Barnard, Staalkaart, 2014
In de Leuvense universiteitsbibliotheek loopt sinds vorige vrijdag een tentoonstelling met prachtige portretten die Anne van Herreweghen van professoren maakte. Ze zien er plotseling allemaal verstandig uit, een niet geringe verdienste van de kunstenares.
Rik Torfs "Het Portret" in Hart & Hoofd, de Standaard 14 oktober 2013
"... nogmaals gefeliciteerd met het portret van Herman, zijn blik is uitzonderlijk en vertaalt zijn hele persoonlijkheid".
Hilde Van Sumere, 26 november 2011
De kunst van Anne van Herreweghen is vooral gekenmerkt door de drang om tot het essentiële door te dringen.
Herman Van Rompuy in de catalogus van de tentoonstelling "Whispers", Brussel, 2012
Auteurs over hun portret:
'Ik kan Maria Vasalis bijvallen: Anne heeft ook mij geportretteerd en mijn kop eerder vanbinnen dan vanbuiten weergegeven. De houtskooltekening hangt op de gang tegenover mijn schrijfkamer en wanneer ik na gedane arbeid mijn gezin opzoek, word ik eerst met enige spot bekeken door mezelf.'
Benno Barnard, Staalkaart, 2014
Een jongeman staat
Op zijn portret te dromen
van toen tot vandaag.
Haiku van Herman Van Rompuy ter gelegenheid van de onthulling van zijn portret in de Kamer van Volksvertegenwoordigers op 21 november 2011
ʻHartelijk dank voor de foto van het portret dat u van mij maakte. Het verraste me toen wij van een reis terugkwamen en het bevalt me uitzonderlijk goed. De meeste fotoʼs die ik onder ogen krijg, gemaakt door ʻechteʼ fotografen, vind ik zo vreemd en afstotelijk maar dan denk ik: zo moet ik er wel echt uitzien, een camera is objectief. Het portret is anders, ik voel me er mee thuis.ʼ
Maria Vasalis, Roden, 8 juli 1991
ʻEen hele verrassing deze lineaire helderheid. Heel indringend en merkwaardig: hoe ondanks deze helderheid de schaduw van mijn ontembaar alzijdig gezicht wantrouwen is getroffen.ʼ
Willem Brakman, 19 september 1989
ʻ...toen ik het portret zag, meende ik mezelf niet van buiten maar van binnen te zien.ʼ
Bert Decorte, Roosdaal, 1 juli 1995
Whispered
Er werd nooit zo massaal veel kunst geproduceerd en er werd nooit zoveel over kunst geschreven. Bij alle misbaar en gezwets over kunst is er onmiskenbaar toch eensgezindheid over de autonomie van het kunstenaarschap. Het adequaat expressiemiddel kiezen is een privilegie. Milieu, aanleg, vorming, temperament en visie zijn elk determinerende factoren. Sommigen hebben de behoefte hun boodschap te schreeuwen of te vloeken. Anderen verkiezen hun emoties te zingen of gewoon te vertellen. Anne van Herreweghen heeft gekozen voor het fluisteren.
De plons van een kikker in de poel
geeft gestalte aan de stilte.
Waar kan men dit nog horen?
Weinigen hebben er nog oren naar.
Het flinterdunne nu tussen wat was en wat komen gaat. Loeiende motoren. Machines. Trommelvlies is er niet tegen bestand. Het daverend ritme van de 'rat race'. Wie niet in het gedaas ten onder gaat, beseft het ooit : fluisteren kan schreeuwen overstemmen.
Roger Henri Marijnissen
Lid van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten
Tekst gepubliceerd in de catalogus van de tentoonstelling Whispers to Europe, 2012